دنياي اقتصاد
دكتر مصطفي مهدي‌زاده
تحليلگران مالي از مدت‌ها قبل علاقه به خصوصي در مطالعه بين تغييرات سود سهام و قيمت سهام شركت‌ها داشته‌اند. گروهي معتقدند كه ارزش واقعي يك شركت بسته به جريان سودهاي پيش‌بيني شده آن شركت دارد. مسلما سود شركت‌هاي موجود در يك صنعت بستگي به شرايط خاص آن صنعت دارد. اثر شرايط موجود در يك صنعت بر سود شركت‌ها در صورتي‌كه محصول شركت‌ها شباهت بيشتري به هم داشته باشند بيشتر مي‌باشد. عواملي چون اوضاع جاري اقتصادي، نرخ تورم و سياست پرداخت سود از طرف شركت‌ها از جمله عواملي هستند كه در سودآوري يك شركت موثرند. البته سودآوري شركت‌هايي كه بدهي ماليشان بيش از ديگر شركت‌ها است بيشتر به اوضاع اقتصادي حساسيت دارد.
با وجود محدوديت‌هاي زيادش، سود سهام يكي از عمده معيارهايي است كه افراد و شركت‌ها در انتخاب سهام به كار گرفته و با در نظر گرفتن آن افزايش يا كاهش قيمتشان را پيش‌بيني مي‌كنند. تحليلگران و سرمايه‌گذاراني كه سود سهام را به‌عنوان تغيير قيمت آتي سهام به كار مي‌برند بايستي از روش‌هاي حسابداري شركت‌ها در اندازه گرفتن سود، سود پرداخت شده سهام و نرخ تورم آگاهي كامل داشته باشند. به‌عنوان مثال روند صعودي سود سهام ممكن است به دليل كم كردن سود پرداخت شده و يا بر اثر تورم باشد.
كاهش نسبت سود پرداختي به سهامداران موجب سرمايه‌گذاري بيشتر در شركت را فراهم آورده مي‌تواند بر سودآوري آن شركت اثر مثبت داشته باشد.
در هر صورت براي ارزشيابي قيمت سهام آگاهي از پيش‌بيني سودهاي آينده شركت‌ها براي سرمايه‌گذاران و تحليلگران مالي لازم مي‌باشد. نه تنها اطلاع قبلي از روند معمولي سود شركت‌ها بلكه اطلاع قبلي از سودهاي غيرمنتظره شركت‌ها در پيش‌بيني افزايش يا كاهش قيمت‌ها موثرند.
بر اثر يك تحقيق سودهاي غيرمنتظره يك شركت ممكن است تا حدود 20درصد تغييرات در قيمت سهم آن شركت راتوضيح دهد. چون سود سهام را نمي‌توان به‌طور دقيق پيش‌بيني نمود، تحليلگران مرتبا بايستي پيش‌بيني‌هاي قبلي خود را با اطلاعات جديدي كه از سود شركت‌ها به دست مي‌آورند تعديل نمايند. پيش‌بيني‌هايي كه بر اساس روند جديد سود شركت‌ها تعديل شده‌اند از دقت بيشتري برخوردارند.
چون رابطه مستقيم و محسوسي بين قيمت سهام و تغيير سود شركت‌ها موجود است براي پيش‌بيني قيمت سهام يك شركت مي‌توان عواملي را كه بر سود آن شركت اثر دارند در نظر گرفته و سود شركت‌ها را پيش‌بيني نمود. عوامل موثر در تغيير سود سهام را مي‌توان به نسبت سرمايه شركت براي هر سهم، نسبت سود به فروش (حاشيه سود) و نسبت فروش به سرمايه تفكيك نمود.
به عبارت ديگر سود هر سهم (EPS) را مي‌توان به صورت برابري ذيل بيان نمود:
با گرفتن لگاريتم از طرفين برابري فوق، آن را به معادله خطي مي‌توان تبديل كرد و با روش آماري رگرسيون سود هر سهم و رابطه‌اش را با عواملي كه بر آن تاثير دارند را پيش‌بيني نمود.
يك مطالعه اخير آماري نشان مي‌دهد كه رابطه مستقيم و محسوسي بين سود سهام و نسبت سود به فروش شركت‌ها موجود است در حالي‌كه رابطه سود سهام و نسبت سرمايه هر سهم ضعيف‌تر بوده و رابطه محسوسي بين سود و نسبت فروش به سرمايه موجود نيست.